Trong cuộc họp đa phương diễn ra tại Thuỵ Sĩ hôm qua, Chủ tịch Ban công tác về vấn đề gia nhập WTO của Việt Nam Eirik Glenne hy vọng các thành viên trong ban sớm chốt lại nội dung dự thảo báo cáo gia nhập, mở đường cho việc hoàn tất thủ tục ngay cuối năm nay.

Phát biểu tại phiên họp hôm qua, ông Glenne cho rằng khó có thể đạt được thoả thuận về việc kết nạp Việt Nam để kịp trình lên phiên họp đại hội đồng của WTO, diễn ra hôm nay.

Các quan chức trong Ban công tác đều cho rằng vẫn còn một số việc cần hoàn tất, trong đó phải chuyển các thoả thuận song phương thành cam kết cụ thể và áp dụng với tất cả 149 thành viên WTO. Bên cạnh đó, Ban công tác cũng phải chốt lại dự thảo báo cáo đa phương và làm rõ cam kết của Việt Nam liên quan đến sửa đổi luật lệ cho phù hợp với các hiệp định WTO và thoả mãn tất cả các thành viên WTO.

Tuy nhiên, theo ông Glenne, thoả thuận kết nạp Việt Nam đang đi đến giai đoạn cuối cùng và có thể đạt được trước khi diễn ra hội nghị cấp cao APEC, diễn ra vào đầu tháng 11 tới tại Hà Nội.

"Lần đầu tiên, trước mắt chúng ta là bộ tài liệu trọn gói về vấn đề kết nạp Việt Nam. Rõ ràng là nhóm công tác đang gần đi đến kết luận cuối cùng", ông Glenne nhấn mạnh.

26/10 được coi như mục tiêu đạt được các thoả thuận về việc gia nhập của Việt Nam, tuy nhiên còn phụ thuộc vào kết quả đàm phán mấy tuần tới. Theo ông Glenne, nếu mọi việc suôn sẻ, có thể sẽ triệu tập một cuộc họp của đại hội đồng WTO vào đầu tháng 11 nhằm xem xét thông qua các gói cam kết đa phương, mở đường cho việc trao quy chế thành viên cho Việt Nam ngay cuối năm nay.

Một khi quy chế thành viên được thông qua, Quốc hội Việt Nam cũng sẽ phải cho ý kiến và phê duyệt. 30 ngày sau khi bản báo cáo gia nhập được Quốc hội thông qua và gửi tới Ban thư ký WTO, Việt Nam sẽ trở thành thành viên chính thức của tổ chức này.

Trước đây, nhiều người hy vọng Việt Nam có thể trở thành thành viên WTO trước khi diễn ra hội nghị APEC. Tuy nhiên, đích thân Bộ trưởng Thương mại Trương Đình Tuyển thời gian gần đây đã tuyên bố không nhất thiết phải neo vào mốc thời gian đó để chấp nhận các đòi hỏi thái quá của đối tác.

Còn nếu Việt nam gia nhập WTO càng muộn thì sẽ có gì bất lợi?

Chúng ta cùng theo dõi ý kiến của Ông Hoàng Phước Hiệp - Vụ trưởng Vụ Pháp luật quốc tế (Bộ Tư pháp), thành viên đoàn đàm phán WTO của VN:

- Vấn đề đa phương hiện còn vướng chủ yếu về khâu kỹ thuật từ phía một vài đối tác lớn với VN. Trong đó, họ muốn giải thích rộng hơn một vài điểm thuộc nội dung vốn đã được thống nhất giữa các bên.

Chẳng hạn, như trước đây đã thống nhất cách tính thuế đối với rượu theo nồng độ cồn, nhưng họ lại đưa ra các cách tính khá phức tạp. Vấn đề mua sắm chính phủ các thiết bị thông tin từ nguồn ngân sách nhà nước vốn là vấn đề tùy nghi (không bắt buộc phải cam kết) nhưng họ vẫn yêu cầu ta cam kết.

Ngoài ra, vấn đề sở hữu trí tuệ cũng không đơn giản chút nào, nhất là các chương trình phần mềm máy tính, chương trình truyền hình, kể cả truyền hình cáp, vấn đề xử lý hình sự những tổ chức, cá nhân vi phạm...

Hiện nay, cả hai bản phụ lục cam kết về thuế đối với hàng hóa và về dịch vụ cơ bản đã hoàn tất và được Ban thư ký WTO chuyển cho các nước thành viên để tham gia ý kiến. Tuy nhiên, cái khó lớn nhất hiện nay là chuyển những nội dung từ cam kết song phương với 28 nước sang cam kết đa phương không đơn giản chút nào, đặc biệt là về mặt kỹ thuật.

- Như vậy, về mặt lý thuyết, các nước mặc dù đã kết thúc đàm phán song phương vẫn có thể đặt vấn đề đàm phán đa phương với VN?

- Đúng vậy, về nguyên tắc cho đến khi bỏ phiếu gia nhập WTO, các nước thành viên vẫn có quyền đưa các vấn đề đa phương ra đàm phán với VN. Vì vậy, không nên khẳng định chúng ta đã kết thúc đàm phán đa phương trong thời gian trước khi Đại hội đồng bỏ phiếu về việc VN trở thành thành viên WTO.

- Trường hợp vấn đề kết nạp VN chưa kịp đưa ra trong phiên họp Đại hội đồng vào ngày 10 và 11-10 sắp tới, liệu sẽ có một phiên họp bất thường để kết nạp VN sau thời điểm trên?

- Rất có thể! Chúng ta có một thuận lợi là chủ tịch Đại hội đồng WTO hiện là trưởng ban công tác gia nhập WTO của VN. Vì vậy, rất có thể sau khi chúng ta hoàn tất mọi vấn đề đàm phán về đa phương, chủ tịch Đại hội đồng có thể triệu tập phiên họp bất thường để xem xét kết nạp VN.

Thông thường kỳ họp Đại hội đồng hai tháng một lần, trong trường hợp tháng 12-2006 vẫn không kịp thì có thể việc kết nạp VN sẽ phải kéo dài sau năm 2006.

Tuy nhiên, theo tôi, trong tình hình hiện nay, nếu mọi việc thuận lợi sau phiên đàm phán đa phương vào ngày 9-10 thì khoảng cuối tháng mười sẽ tiếp tục có một phiên kỹ thuật, sau đó tại kỳ họp Đại hội đồng vào tháng 12-2006 VN có thể sẽ được đưa ra xem xét kết nạp.

- Theo ông, sẽ có những bất lợi nào cho VN nếu như trường hợp VN không kịp gia nhập trong năm nay?

- Đến nay câu chuyện về đàm phán song phương có thể xem như kết thúc, nhưng vẫn còn vấn đề đa phương. Vì quyền đàm phán đa phương chỉ kết thúc khi các nước biểu quyết xong và Đại hội đồng đã có một quyết định về việc VN trở thành viên WTO. Còn nếu chưa có quyết định trên thì về mặt nguyên tắc các nước vẫn có quyền đưa vấn đề của VN ra đa phương để thảo luận.

Ngoài ra, như trên tôi đã nói, có những vấn đề thuộc song phương đã kết thúc với VN, nhưng một số nước vẫn có thể “xới” lên chuyển thành vấn đề đa phương. Chẳng hạn, mức cắt giảm bình quân một sản phẩm A là 15%, nhưng đột nhiên có một nước yêu cầu VN phải cắt giảm mức thuế này xuống 14% vì một lý do nào đó sẽ gây bất lợi rất lớn cho VN.

Hoặc một số nước cũng có thể đặt ra các cơ chế như kiểm soát dệt may, hay vấn đề sở hữu trí tuệ... Vì vậy, có thể nói gia nhập càng muộn càng bất lợi cho VN.

NP tổng hợp