1. Khoảng cách số: Thử thách cho sự phát triển đồng đều và cân bằng giữa các khu vực
Dân số Việt Nam, cũng như phần lớn ở các nước châu Á được phân bổ theo tỷ lệ 70/30. Tại Việt Nam, có 76% dân số sống tại các khu vực nông thôn. Số lượng cũng như tỷ lệ mật độ điện thoại tại khu vực thành phố cao hơn rất nhiều lần so với khu vực nông thôn. Tỷ suất đầu tư cho 1 thuê bao tại khu vực nông thôn cao gấp 1,5 – 2 lần so với khu vực thành thị (bao gồm cả chi phí CAPEX và OPEX). Do đó, đa số các công ty viễn thông có xu hướng phủ mạng (cố định hoặc vô tuyến) các thành phố lớn, thị xã bởi vì việc phủ sóng các vùng dân cư có mật độ thấp như các tỉnh rất tốn kém. Các thuê bao ở nông thôn điển hình không có đủ khả năng mua các dịch vụ viễn thông đắt tiền do chi phí triển khai cao. Do đó, một bộ phận không nhỏ người dân tại khu vực này chưa được hưởng các dịch vụ viễn thông cơ bản như điện thoại cố định. Thực tế, đang tồn tại khoảng cách số giữa các quốc gia và khoảng cách số ngay tại mỗi quốc gia.

2. CDMA 2000 1x 450 MHz: Sự kết hợp giữa công nghệ tiên tiến và chi phí đầu tư mạng hợp lý
Hệ thống mạng điện thoại CDMA2000 1x tần số 450MHz của EVNTelecom là hệ thống sử dụng công nghệ mới và hiện đại trong thế giới truyền thông di động hiện nay, nó thể hiện được rất nhiều tính ưu việt, đặc biệt là tầm phủ sóng rộng và khả năng truyền dữ liệu tốc độ cao, cấu trúc mạng linh hoạt, dung lượng lớn, chất lượng thoại tốt, độ bảo mật cao, sử dụng một cách rất có hiệu quả và tiết kiệm tài nguyên phổ tần vô tuyến, cấu trúc mạng rất linh hoạt. Ngoài khả năng đáp ứng rất tốt dịch vụ thoại, công nghệ mà EVNTelecom đang sử dụng còn cho phép truyền tải dữ liệu tốc độ cao, cho phép cung cấp các dịch vụ và ứng dụng băng thông rộng trên mạng điện thoại di động, điều mà các mạng di động khác đang có tại Việt Nam chưa làm được.

Sử dụng công nghệ CDMA2000 ở tần số 450MHz (CDMA450) mạng di động có thể phủ sóng trên diện rộng với chi phí thấp nhờ có tính năng tương thích của tần số có bước sóng dài. Do có những tính năng tương thích này mà ở các vùng không phải thành phố có bán kính sóng bằng 3 lần các trạm 900MHz và bằng 12 – 13 lần các trạm 1800MHz. CDMA450 được đánh giá tốt nhất khi cung cấp dịch vụ di động giới hạn và cố định không dây ở những nơi mà hệ thống điện thoại cố định không thể phát huy được hết tính năng, những nơi có mật độ dân cư thưa thớt và sống không tập trung.

Với những ích lợi này, hiện nay trên thế giới có gần 50 nhà khai thác mạng đã được cấp giấy phép sử dụng CDMA 450, chủ yếu là các nhà khai thác ở những nước đang phát triển từ Nga, Thuỵ Điển, Bồ Đào Nha, Cộng hoà Czech, Romania, Belarus, Uzbekistan đến Argentina, Brasil, Chile, đến các nước Châu Á Thái bình dương như Trung Quốc, Pakistan, Banglades, Mogolia, Indonesia, Malaysia, Philipine, Thái Lan, Việt Nam… CDMA450 đang được sử dụng rộng rãi nhằm mở rộng hệ thống điện thoại chưa được đáp ứng và không mang tính kinh tế trước đây ở các vùng nông thôn và một số khu vực khác. Đồng thời nó cũng là cách lựa chọn truyền tải dữ liệu đầu tiên ở rất nhiều nước Châu Á đang phát triển. CDMA450 đã có sự đóng góp lớn trong việc mở rộng số lượng khách hàng sử dụng ở những nước đang phát triển theo một cách có lợi nhất.

Với đặc điểm là tầm phủ sóng rộng của dải tần 450MHz, cho phép EVNTelecom tiết kiệm được rất nhiều các chi phí đầu tư ban đầu cũng như chi phí vận hành và bảo dưỡng mạng, từ đó, EVNTelecom có điều kiện để chuyển đổi những ưu thế đó vào việc hoạch định giá thành dịch vụ, đảm bảo cơ hội sử dụng dịch vụ cho tất cả các đối tượng khách hàng, góp phần cùng với chính phủ cũng như Bộ BCVT trong nỗ lực thu hẹp khoảng cách số giữa thành thị và nông thôn, tạo ra sự phát triển công bằng hơn giữa 2 khu vực này.

3. Một số ví dụ và bài học kinh nghiệm:
Trung Quốc chính là ví dụ điển hình về khai thác các dịch vụ CDMA450 - dịch vụ Viễn thông cho những người có thu nhập thấp thuộc những vùng có nền kinh tế chưa phát triển. Tại Tibet, từ tháng 9 năm 2003, khi dịch vụ này chính thức đưa vào hoạt động trong khu vực đến tháng 4 năm 2004 đã có tới 80.000 thuê bao. Khoảng 70% trong số khách hàng thuộc các vùng nông thôn và cao nguyên. Tibet Telecom hiện nay đang phát triển các dịch vụ như IN trả trước, vé, nhắn tin ngoại mạng và đang thử nghiệm dịch vụ dữ liệu như CDMA 2000 1x và EVDO.

Tại các nước Châu Âu, cuối năm 2001, hãng Telemobil đã triển khai xây dựng mạng CDMA450 thương mại đầu tiên trên thế giới tại Romania, mang tên Zapp Mobile. Theo số liệu của Telemobil cuối năm 2003, ước tính số thuê bao là 175.000, mỗi tháng tăng thêm khoảng 12.000 thuê bao.

Tại Nga, Delta Telecom chuyển mạng NMT450 sang CDMA450 trên diện rộng. Tháng 10/2003, Delta Telecom có được hơn 30.000 thuê bao CDMA450 và 87.000 thuê bao NMT450. Trước đó, số thuê bao NMT450 còn cao hơn nhiều, nhưng so sự cạnh tranh của các mạng GSM mới nên bị giảm xuống. Trong đó chỉ có khoảng dưới 1% thuê bao chuyển từ NMT450 sang CDMA450, số còn lại là thuê bao mới hoàn toàn. Theo Delta Telecom thì ARPU của mạng NMT450 là 10USD/tháng, còn của mạng CDMA450 Skylink là 67USD/tháng.

Moscow Cellular (MCC) là một nhà khai thác mạng CDMA450 khác ở Nga. MCC chung sở hữu với Delta Telecom triển khai mạng Skylink ở Moscow và ở St Petersburg. MCC hoạch định các dịch vụ CDMA450 để thoả mãn thêm nhu cầu của các công ty, các dịch vụ này có thể được triển khai theo mô hình dịch vụ Internet không dây Alaris - được dựa trên công nghệ CDMA nhẩy tần (FH-CDMA) hoạt động ở băng tần 2,5 – 4,0 GHz, hạ tầng thiết bị của Alvario, Israel. Tháng 8/2003, MCC đã kí hợp đồng với Lucent Technologies cung cấp thiết bị và hỗ trợ dịch vụ cho mạng Skylink. MCC cũng tiến hành thử nghiệm với Huawei và ZTE. Mặc dù CDMA450 luôn được xem như công nghệ dành cho các vùng nông thôn, nhưng MCC vẫn tập trung triển khai ở các trung tâm ngoại ô cung cấp cả thoại và dữ liệu.

Sự hội nhập sang CDMA sẽ làm cho các nhà khai khác thể hiện phong phú các dịch vụ giá trị gia tăng, tăng chất lượng dịch vụ thoại và dữ liệu. Kết quả là CDMA được khẳng định vị trí với ưu việt hơn hẳn mô hình GSM.

Tại Việt Nam sau hơn hai năm tiến hành thử nghiệm công nghệ và dịch vụ, cho đến nay mạng điện thoại sử dụng công nghệ cao CDMA2000 hoạt động tại dải tần 450MHz của Công ty Viễn thông Điện lực đã đi vào vận hành và khai thác chính thức, bước đầu đã tạo được niềm tin và sự ủng hộ của khách hàng. Sự tăng trưởng các thuê bao dịch vụ mạng CDMA450 ngày càng tăng, đặc biệt là ở các phân khúc thị trường còn bỏ ngỏ, vùng sâu, vùng xa, đảm bảo việc cung cấp các dịch vụ Viễn thông cố định vô tuyến, di động giới hạn và di dộng toàn quốc, dịch vụ Internet di động và các dịch vụ giá trị gia tăng hấp dẫn đến tất cả các tỉnh thành trên cả nước, góp phần cùng với nỗ lực của chính phủ trong việc thu hẹp khoảng cách số giữa các khu vực thành thị và nông thôn, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế bền vững và công bằng của đất nước.

Tạp chí Điện lực