Liệu chúng ta có đủ lực và sự tỉnh táo để nắm bắt thời cơ theo dòng chảy của thời “thế giới phẳng” hay không?

Một thế giới phồn vinh

Tuy biến cố 11/9/2001 đã để lại dấu ấn đáng sợ trong lòng công dân Mỹ nói riêng và cư dân địa cầu nói chung, nhưng không vì thế mà nền kinh tế thế giới chựng lại, suy yếu. Trong thời gian từ 11/9/2001 đến 11/9/2006, kinh tế Mỹ đã tăng 30%. Tổng sản phẩm quốc nội của Mỹ nay nhiều hơn cách nay 5 năm là 3 nghìn tỷ USD.
Chỉ một sự thay đổi về giá trị kinh tế này của Mỹ cũng đã bằng toàn giá trị nền kinh tế đang nóng nhất thế giới là Trung Quốc. Thị trường khổng lồ này đang trở thành thị trường giàu có với dự trữ ngoại tệ sắp đạt cột mốc một nghìn tỷ USD, hơn cả Nhật Bản.

Nhưng nền kinh tế toàn cầu còn “làm ăn” tốt hơn nhiều, ông Rich Karlgaard, một nhà báo ở tuần báo kinh tế Forbes nhận định. Trong 5 năm qua, kinh tế thế giới đã tăng 47%, đạt giá trị 15 nghìn tỷ USD/năm, cao hẳn so với thời điểm 11/9/2001.

Chưa bao giờ nhân loại lại giàu bằng lúc này. Chưa bao giờ người Trung Quốc giàu có như hiện nay, người Ấn Độ có sức mua mạnh như hiện nay… Và cũng chưa bao giờ nền kinh tế Việt Nam liên tục tăng trưởng mạnh bằng bây giờ.

Vào thời điểm năm 1500, buổi bình minh của thời Phục hưng tại châu Âu, tổng sản lượng GWP tính trên đầu người toàn thế giới (tính theo giá trị đồng USD năm 2006) là khoảng 800 USD. Hơn 300 năm trôi qua, vào năm 1820, tức đầu thời kỳ Cách mạng công nghiệp, GWP đầu người/thế giới là 950 USD.

Nhưng rồi nó đã phát triển nhanh để hiện nay ở mức 9.500 USD/người. Đối với những cư dân địa cầu giàu nhất, chủ yếu ở Bắc Mỹ, vài nước châu Âu và Nhật Bản, thì GWP là hơn 30.000 USD. Người dân Luxembourg giàu nhất thế giới với 76.000 USD và người Mỹ xếp hạng nhì với 42.000 USD.

Đáng buồn cho khoảng 1 tỷ người nghèo nhất thế giới, chủ yếu là những người ở châu Phi và Ấn Độ. So về khả năng thu nhập thì tình hình của họ hầu như không có thay đổi nào kể từ năm… 1500.

Hiện nay một cư dân Luxembourg có thu nhập hàng năm ở mức cao hơn 100 lần thu nhập của một công dân Burundi bên châu Phi.

Những phát minh giúp con người giàu lên

Trong quãng thời gian dài 300 năm giữa cột mốc Phục hưng và Cách mạng công nghệ, tức thời gian bùng nổ sáng tác văn học, nghệ thuật và phát triển khoa học, công nghệ cũng như các nền tảng về dân chủ, GWP bình quân đầu người chỉ tăng có 20%.

Thời ấy, con người chỉ sống tốt hơn tổ tiên của mình thời thế kỷ 16 một ít, dù cho đã có những Leonardo Da Vinci, Isaac Newton, Thomas Jefferson… Nhưng khi khoa học ngày càng tiến bộ thì lợi ích của các phát minh càng thể hiện rõ nét hơn, đem đến nhiều hiệu quả kinh tế hơn. Hãy gọi các phát minh khoa học ấy bằng từ “công cụ”.

Cỗ máy hơi nước chính là công cụ đầu tiên giúp con người tăng tốc phát triển kinh tế. Năm 1705, cỗ máy hơi nước được ông Thomas Newcomen ở Dartmouth bên Anh khai sinh. Năm 1769, ông James Watt ở Glasgow, Scotland thêm cho nó một thiết bị và ngay lập tức nó có sức mạnh bằng 5 đến 8 con ngựa. Rồi chuyên gia chế tạo đại bác John Wilkinson lại cải tiến cỗ máy này khiến tăng thêm lực bằng 40 ngựa kéo. Và từ những năm 1800 trở đi cỗ máy hơi nước đã thắng con ngựa.

Giao thông vận tải đường sắt, đường thủy, đường biển trở nên nhanh lẹ hơn, vận chuyển được những khối lượng hàng lớn hơn, nhiều hơn, đi xa hơn. Giao thương liên vùng rồi quốc tế bùng nổ.

Cỗ máy phát điện (1866) và động cơ nổ (1876) là hai công cụ góp sức cho sự tăng tốc thứ hai của thời cách mạng công nghệ. Và máy tính điện tử số (thập niên 1940), công cụ chính của thời bùng nổ điện tử kéo dài đến ngày nay.

Ở giai đoạn khá dài ấy, con người đã lần lượt chế tạo ra nhiều công cụ hữu dụng khác, như điện tín (thập niên 1830), điện thoại (thập niên 1870), radio (thập niên 1920), những con chip (1959), internet (1969), bộ vi xử lý (1971), web (1991).

Một thiết bị trợ lý điện tử Blackberry đời mới nhất, 8700, hiện hiệu quả sinh lợi nhiều hơn 120 lần so với một máy tính cá nhân của những năm đầu thập niên 90. Ngày nay các “công cụ” này không chỉ dành cho tầng lớp những người cực kỳ giàu có ở các nước phương Tây công nghiệp phát triển mà là cho mọi người ở mọi thị trường.

Những “câu chuyện thành công” của những cá nhân, công ty nhỏ đang “bùng” lên với công nghệ thông tin nay không chỉ là chuyện ở Silicon Valley bên Mỹ mà ở nhiều thành phố tại Ấn Độ, Trung Quốc, Singapore, các nước Đông Âu…

Trong danh sách những tỷ phú Mỹ, tỷ phú châu Âu và gần đây hơn là tỷ phú châu Á mà các tạp chí Fortunes, Forbes, Business Week, L’Expansion, Challenges… vẫn thường công bố mỗi năm, ngày càng thấy có nhiều nhân vật giàu lên nhanh với những “công cụ” của thời @.

Đáng tiếc là vẫn còn không ít các nước thuộc châu Phi, châu Á và Trung Đông vẫn còn trong tình cảnh nghèo khổ. Trong bối cảnh này, sự tăng tốc phát triển kinh tế (9% đến 11% trong nhiều năm liền) ở Trung Quốc là một “hiện tượng” khác thường khiến toàn thế giới kinh ngạc.

Mục tiêu của chính quyền Bắc Kinh là đưa Trung Quốc trở thành nền kinh tế giàu mạnh nhất thế giới vào năm 2050. Trung Quốc đã hoàn tất hai đại công trình xây dựng là đập thủy điện Tam Hiệp và đường sắt nối liền Bắc Kinh với Lhassa - Tây Tạng (trong đó có đoạn dài gần 1.000 km ở cao độ trên 4.000 mét so mặt biển, nơi mà nhiệt độ là 30 độ C vào mùa hè và – 30 độ C vào mùa đông) cũng như đã vực cuộc sống của hơn 300 triệu người ra khỏi cảnh đói nghèo triền miên, Trung Quốc chắc sẽ còn làm thế giới phải ngạc nhiên nhiều hơn nữa.