Cuối năm 1990, chính biến xảy ra, tất cả ngỡ ngàng. Khi đọc báo thấy tin Gorbatreb ushel, tôi cứ tưởng là ông từ trần, không hình dung ra đã có một sự đảo lộn còn lớn hơn cả sự ra đi của một Tổng bí thư - Liên xô tan rã. Và cuộc sống trên đất nước Nga hoàn toàn đảo lộn. Không gạo, không mì sợi, không đường, thậm chí đến bánh mì cũng ít. Buôn bán tự do, tại các op của người Việt, đôm 5, op Jin,… cứ thế mà mở cửa hàng. Tiền kiếm dễ dàng. Những người Việt nam làm ăn trên đất Matxcơva trong thời điểm đó chỉ cần chi ra 100-200$/ 1 tháng là cả tháng đi taxi, ăn tại các quán ăn Việt nam. Các trường đại học cũng bắt đầu mở cửa, mua một máy tính đến cho tổ bộ môn, bạn có thể làm nghiên cứu sinh trong vòng ba năm. Các ký túc xá tân trang, mua lại giường tủ, đóng 50$ 1 tháng bạn có thể được ở một mình một block, chỗ ở của 5 sinh viên. Cuộc sống lúc đó đối với bao người Nga là địa ngục. Có những đảng viên tự tử vì mất phương hướng trong cuộc sống. Các giáo sư, các thầy rơi vào cảnh sống hết sức chật hẹp. Bên cạnh đó,các cửa hàng lớn như SUM, GUM cũng thay đổi hoàn toàn bộ mặt. Hàng hoá từ các nước phương Tây ào ạt tràn vào thay thế cho hàng hoá nội địa. Giá cả rất rẻ, một lọ nước hoa Christan Dior giá khắp nơi trên thế giới 50$ ở đây chỉ có 15$, nhưng … không có người mua, hay là rất ít người mua. Lý do đơn giản, không có tiền…

Tống thống Enxin của nước Nga bắt đầu lãnh đạo đất nước phát triển theo hướng tư bản chủ nghĩa - kinh tế thị trường, tư nhân hoá, cổ phần hoá… Tiền của nhà nước bắt đầu chui vào túi tư nhân một cách hợp pháp. Tại lúc này bạn có thể mua mọi thứ của nước Nga - nguyên liệu, hoá chất, thiết bị, ô tô, máy bay, vũ khí… Thậm chí tôi còn nghe đồn người ta bán cả Thuỷ ngân đỏ, mặc dù cho đến nay tôi vẫn chưa biết Thuỷ ngân đỏ là cái gì, cũng là nghe đồn Thuỷ ngân đỏ để sản xuất bom nguyên tử??? Xuất hiện tầng lớp Tú sản mới của nước Nga. Tư sản mới của nước Nga đi Mecxedes xịn, tiêu tiền như rác theo như nhận xét của giới phương Tây ngông nghênh và trọc phú. Tiền của nhà nước chảy ra, một phần nho nhỏ cũng đến được tay những người dân thường, cuộc sống nghe chừng cũng dễ chịu lên. Những người Việt nam vẫn cặm cụi bán hàng taị các op, các bạn Nga có tiền thì chúng ta cũng có người mua hàng, và các dịch vụ bên cạnh cũng nhân đó mà phát triển. Cuộc sống yên bình cứ thế trôi đi. Nhưng tiền tiêu mãi cũng hết, của cải dự trũ trong ngân khố quốc gia không còn, vay nợ nước ngoài và cái gì xảy ra sẽ phải xảy ra. Khủng hoảng kinh tế năm 1998, tiền trượt giá làm cho nhiều người trong nháy mắt trắng tay. Đất nước rối loạn, tổng thống Enxin liên tục giải tán quốc hội, giải pháp tài chính của ông lúc đó là chờ tiền vay nợ từ phía các nước châu Âu và Mỹ.

Năm 2000, không thể cầm cương nổi đất nước to lớn và cũng đã hết nhiệm kỳ, tổng thống Enxin nhường chỗ cho người kế vị Putin với sự đảm bảo an toàn và không truy cứu trách nhiệm của ông trong quá khứ. Lên cầm quyền, câu khẩu hiệu đầu tiên Putin đưa ra : “ Nước Nga là của người Nga” - sẽ đi lên bằng chính bản thân dân tộc Nga vĩ đại – không chờ đợi sự giúp đỡ của bất kỳ ai, và rồi nước Nga dần trở lại thăng bằng. Người Nga bắt đầu lao vào thương trường thực sự. Kinh doanh, sản xuất, tổ chức các dịch vụ vui chơi giải trí,… bất kỳ cái gì ra được tiền người ta đều làm hết. Và bên cạnh đó, những tổ chức xã hội đen, sự sa đoạ của bộ máy hành pháp cũng cùng phát triển. Người Việt nam sau sự mất mát của đợt khủng hoảng kinh tế cũng lao vào mải mốt làm ăn và cũng thu được rất nhiều thành tích khả quan. Các gia đình có người nhà ở bên Nga bắt đầu ồ ạt gửi con cái sang du học ở Nga. Du học tại Nga, học phí, chi phí thấp, điều kiện nhập học đơn giản. Học xong cầm mảnh bằng trong tay, có thể ở lại làm thêm đề gỡ lại phần nào chi phí bố mẹ chi cho đi học, khi nào về Việt nam vẫn có thể bắt đầu lại cuộc sống trí thức – có lẽ đó là bài tính của đại đa số các gia đình cho con em sang Nga học tự túc. Các giáo sư đã dạy chúng ta từ hồi 1983 – 1988 thay đổi ra sao trong nền kinh tế thị trường? Thầy thì vẫn như trước, cặm cụi miệt mài đọc sách, nghiên cứu khoa học. Thầy thì kết hợp với các nhà máy cải tiến quy trình công nghệ hoặc mua các dây chuyền sản xuất mới từ các nước Châu Âu,… Có thầy thì thành chuyên gia hướng dẫn luận văn cho các doanh nhân Việt nam dù đã chuyển sang kinh doanh nhưng do chất LHS nên vẫn cố gắng kiếm lấy mảnh bằng TS. Mà thực ra bằng TS thì không chỉ người Việt nam cần, các doanh nhân, quan chức Nga cũng cần đến và ngày một nhiều người cần hơn. Nhìn chung cuộc sống của các thầy cũng muôn hình vạn trạng hơn trước.

Cuộc sống và công việc của người Việt nam tại Nga bây giờ thế nào? Theo đánh giá chung thì người Việt nam nên chuyển sang hướng tổ chức sản xuất, dịch vụ, phát triển công nghệ vì thị phần kinh doanh hàng quần áo đang bị người Trung quốc và người Nga giành lại. Người Trung quốc với nền sản xuất lâu đời, sự hỗ trợ cho xuất khẩu của chính phủ đang dần dần gạt dầ n người Việt ra khỏi thương trường. Người Nga với thị hiếu thẩm mỹ truyền thống, khả năng kinh doanh bài bản chiếm lĩnh toàn bộ thị trường quần áo cao cấp và đang có ý định phát triển rộng hơn nữa hệ thống siêu thị phục vụ cho đại đa số dân chúng. Thế nhưng tại sao phần đa người Việt đều muốn bám trụ lại trên đất Nga, mặc dù có rất nhiều điều phiền toái trong cuộc sống hàng ngày? Có lẽ bởi ở Nga đang diễn ra sự cạnh tranh khốc liệt, và những người mạnh vẫn có khả năng chiến thắng. Uớc nguyện được sống, được chiến đấu là bản chất đáng quý của mọi con người Việt nam. Đất nước Nga đã đem lại cho phần lớn người Việt nam sống tại đó kiến thức, công việc, và tiền bạc. Ra đi với hai bàn tay trắng trở về không ít thì nhiều cũng có bằng cấp hoặc nhà cửa, tài sản,… Và ngoài ra mỗi người đều học được một cái gì trong khoảng thời gian dài sống ở Nga, sự văn minh, khả năng giao tiếp, thẩm mỹ ăn mặc, cảm thụ được cách tổ chức của một đất nước lớn. Tình cảm của chúng ta đối với nước Nga cũng giống như một người con được nuôi dưỡng bằng nguồn sữa mẹ, đứa con cứ tự nhiên yêu quý mẹ không cần giải thích nguyên nhân. Có lúc mẹ có thể đánh mắng oan uổng, có thể bất công, nhưng trên hết vẫn là tình yêu với mẹ. Những gì tốt đẹp nhất được hấp thụ trong thời gian sống tại Nga được truyền lại cho con cái chúng ta qua việc rèn luyện, giáo dục chúng. Và vì thế tình yêu đối với nước Nga không chết, nó sẽ còn sống mãi trong thế hệ tương lai của chúng ta.